Việt Nam là một quốc gia có hệ sinh thái đa dạng, với rất nhiều loài động vật và côn trùng đặc trưng. Trong đó, kiến là một trong những loài côn trùng phổ biến và dễ nhận biết nhất. Chúng không chỉ xuất hiện trong tự nhiên mà còn xuất hiện trong các khu dân cư, nông trại và vườn tược. Mỗi loài kiến đều có đặc điểm riêng biệt, vai trò sinh thái quan trọng và một số còn có tác dụng hữu ích trong đời sống con người. Cùng tìm hiểu về 7 loài kiến thường gặp tại Việt Nam qua bài viết dưới đây!
1. Kiến đỏ (Solenopsis invicta)
Kiến đỏ là một trong những loài kiến gây hại phổ biến ở Việt Nam. Chúng có màu đỏ đặc trưng và sống thành các nhóm lớn. Kiến đỏ chủ yếu sống ở các khu vực có khí hậu nóng ẩm, thường thấy trong vườn cây, khu dân cư và các khu đất nông nghiệp. Mặc dù chúng không tấn công con người trừ khi bị quấy rối, nhưng nọc độc của chúng có thể gây đau đớn, kích ứng da và dị ứng. Kiến đỏ cũng là loài kiến cực kỳ năng động, với khả năng xây tổ phức tạp và tập hợp thành nhóm lớn để tìm kiếm thức ăn.
2. Kiến thợ (Camponotus spp.)
Kiến thợ là loài kiến phổ biến nhất tại Việt Nam và có sự phân bố rộng rãi trên khắp các khu vực, từ rừng núi đến các đô thị. Chúng có kích thước lớn, cơ thể đen hoặc nâu và thường xây tổ trong các thân cây, hốc đá hoặc dưới đất. Kiến thợ chủ yếu kiếm thức ăn từ thực vật, nhưng đôi khi cũng ăn cả động vật nhỏ. Kiến thợ có tính cộng đồng rất cao, các cá thể trong đàn thường làm việc cùng nhau để duy trì sự phát triển của tổ. Chúng còn được biết đến với khả năng bảo vệ tổ rất mạnh mẽ.
3. Kiến ba khoang (Polyrhachis dives)
Kiến ba khoang là loài kiến có vẻ ngoài rất đặc biệt với thân hình gầy và dài, có màu sắc đen bóng. Loài kiến này rất thường gặp ở các khu vực rừng rậm và vùng nông thôn tại Việt Nam. Kiến ba khoang thường sống trong các hốc cây hoặc dưới lớp vỏ cây mục nát. Mặc dù không gây hại cho con người, nhưng chúng lại là những thợ săn tài ba, chuyên bắt các loài côn trùng khác làm thức ăn. Đặc biệt, kiến ba khoang rất nổi bật với sự khéo léo trong việc xây dựng tổ, thường kết hợp với các loài khác để bảo vệ khu vực sống.
4. Kiến lửa (Myrmica rubra)
Kiến lửa là loài kiến có đặc điểm dễ nhận diện nhờ vào màu sắc đỏ tươi của cơ thể. Loài này chủ yếu sống ở các khu vực có khí hậu nóng và khô ráo. Kiến lửa rất hung dữ và có thể tấn công con người khi cảm thấy bị đe dọa. Nọc độc của chúng có thể gây ra những cơn đau dữ dội và đôi khi là phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Kiến lửa thường xuất hiện tại các khu vực đất trống, khu vườn hoặc thậm chí là trong các công trình xây dựng.
5. Kiến đen lớn (Dinoponera gigantea)
Kiến đen lớn là một trong những loài kiến khổng lồ và có nọc độc mạnh nhất tại Việt Nam. Thân hình của chúng to lớn, có thể dài đến 3-4 cm, với màu đen bóng đặc trưng. Loài kiến này thường sống trong các khu vực rừng sâu và ít khi tiếp xúc với con người. Mặc dù nọc độc của chúng có thể gây ra cảm giác đau nhói nhưng chúng ít khi tấn công nếu không bị xâm phạm. Kiến đen lớn có khả năng săn mồi rất giỏi, đặc biệt là các loài côn trùng và động vật nhỏ.
6. Kiến vàng (Acromyrmex octospinosus)
Kiến vàng là loài kiến phổ biến ở các khu vực vùng núi hoặc đồng bằng tại Việt Nam. Chúng có cơ thể màu vàng đặc trưng và thường sống trong các tổ dưới lòng đất hoặc trong các khe đá. Kiến vàng là loài kiến ăn thực vật, đặc biệt yêu thích các loại lá cây. Chúng rất thích hợp sống trong môi trường nhiệt đới ẩm, nơi có nhiều thức ăn và nơi chúng có thể xây dựng tổ một cách dễ dàng. Loài kiến này cũng rất năng động và có tính tổ chức cao trong việc kiếm thức ăn cho cộng đồng.
7. Kiến mũi (Pheidole megacephala)
Kiến mũi là loài kiến có kích thước nhỏ nhưng cực kỳ mạnh mẽ và tinh ranh. Chúng được biết đến vì đầu rất to so với cơ thể, tạo thành hình dáng đặc biệt. Loài kiến này rất phổ biến trong các khu vực đô thị và nông thôn, thường sống dưới đất hoặc trong các ngôi nhà. Kiến mũi có tập tính rất tổ chức, mỗi đàn kiến sẽ phân công nhiệm vụ rõ ràng: một nhóm đi kiếm thức ăn, một nhóm xây dựng tổ và một nhóm bảo vệ tổ. Mặc dù kích thước nhỏ, nhưng khi phát hiện mối nguy hiểm, kiến mũi có thể tấn công rất mạnh mẽ.
Như vậy, kiến không chỉ là những loài côn trùng đơn giản mà còn là phần quan trọng trong hệ sinh thái tự nhiên. Chúng đóng vai trò trong việc phân hủy các chất hữu cơ, kiểm soát sâu bệnh và duy trì sự ổn định của môi trường. Tuy nhiên, một số loài kiến có thể gây hại hoặc đem lại nguy hiểm cho con người nếu không được kiểm soát đúng mức.
Chúng ta cần hiểu rõ hơn về các loài kiến và tôn trọng vai trò của chúng trong tự nhiên, đồng thời có các biện pháp phòng ngừa khi loài kiến này xâm nhập vào không gian sống của con người.
